Domates çiftçisi perişan!

Karacabey’de bu yıl ekilen domatesin 3’te 1’i tarlada kaldı. Bazı fabrikaların fiyatları çok düşürmesi ve bazı fabrikaların da alım yapmaması, domates üreticisinin umutlarını söndürdü. Zor günler geçiren üretici ikili oynayan fabrikalara ateş püskürüyor.
Karacabey’de bir kilo domatesin maliyetine 60 kuruş harcama yapıldığını söyleyen üreticiler, bu yıl fabrikaların fiyatları 35 kuruşa indirmesiyle çaresizlikten ne yapacağını şaşırmış durumda. Salçalık domatesin maliyeti karşılamaması nedeniyle bazı üretici ürününü tarlada bıraktı.
Tek taraflı sözleşme imzalatarak domates ekimi yaptıran fabrikaların, el altından da açıktan ekim yapılmasına destek vermesini sert bir dille eleştiren domates üreticisi, “Fabrikalar 40 yıldır ikili oynuyor. Bu yetmezmiş gibi bazı fabrikalar ithal domatese yöneldi. Bu yerli üreticiyi sırtından vurmaktan başka bir şey değildir. Fabrikalar alım yapmadığı için domatesimiz tarlada kaldı. Zararımız daha çok arttı. Seneye belki de domates üretecek çiftçi bulunmayacak” diye yakındı.
Bu yıl çok güç durumda kalan üretici, üretimin fabrikalar tarafından bilinçli olarak şişirildiğini ve sonra da ihtiyaç fazlası gerekçe gösterilerek fiyatların maliyetinin altına çekildiğini söyledi.
Üretici, her yıl sahnelenen sömürü düzenine son verilmesini istedi.
Domates geçen yıl tarlada 80 kuruşa satılırken, fabrikalar geçen yıl tek taraflı yaptığı sözleşmeye göre, 45 kuruş üzerinden alım yaptı.
Bu yıl domatese 55 kuruş taban fiyat açıklayan ancak, ürün bolluğunu gerekçe göstererek alım yapmayan fabrikalar, üreticiyi bilinçli olarak tüccarın kucağına itekledi.
Gırtlağa kadar borç içindeki üreticiler çaresizlikten kıvranırken, aylarca emek vererek yetiştirdiği domatesini maliyetinin çok altında bir fiyatla tüccara 35 kuruşa satmak durumunda kalıyor. Tüccar ise üreticiden 35 kuruşa aldığı domatesi fabrikalara 43 kuruşa satıyor.
Türkiye’nin salçalık domates üretiminin yüzde 50’sini karşılayan ve domates ambarı olarak bilinen Karacabey’de 2017 yılında 65, 2018 yılında 50, bu yıl ise 80 bin dekarda ekim yapıldı.
Bazı fabrikaların ekim fazlalığı nedeniyle taahhütlü üreticinin malını bile briks uygulamasıyla çok düşük fiyat vererek aldı ya da hiç almadı.
Üretici, geçen yıl tarlada kilosu 80 kuruşa satılan domatesin, bu yıl 35 kuruşa kadar düşmesini fabrikaların dayatmayla yaptığı tek taraflı sözleşmelerden kaynaklandığını ileri sürdü.
Bezelyeden, buğdaydan, mısırdan, pancardan, karpuzdan, kavundan, biberden, fasulyeden, nohuttan umduğunu bulamayan üretici bir darbe de domatesten yedi.
Karacabey’li üreticiler son yıllarda ne ekerse eksin, umduğunu bulamayınca iflas bayrağını çektiğini duyurdu.
Sürekli zarar eden üretici, ikili oynayan salça fabrikalarının acımasız tutumundan yakınırken, “Bir kilo domatesin maliyeti 60 kuruşu buluyor. Fabrikalar hem fiyatları düşürdü, hem de domateslerimizi almadı.
Bazı fabrikalar serbest piyasada etik davranmadı ve çiftçiyle adeta dalga geçti. Fabrikalar, domates üreticisi ile tek taraflı yaptığı sözleşmeden doğan yaptırımları “Koz” olarak kullandı. Bu yıl 80 bin dekar alandan 650 bin ton ürün bekleniyor. Fabrikaların tam da hasat zamanındaki sahtekarlığından dolayı ne yapacağımızı şaşırmış durumdayız. Tek taraflı sözleşmeyle elimizi kolumuzu bağlayan fabrikalar yıllardır aynı senaryoyu oynuyor. Bir yandan taahhütlü üreticiyle sözleşme yapıyor. Diğer taraftan da açıktan ekim yaptırıyor. Sonra da fazla ekim bahanesiyle taahhütlü ürünleri almıyor. Ya da maliyetinin çok altında alıyor. Bolluğu bahane eden bazı fabrikalar yüzünden domateslerimiz ya tarlada, ya da fabrika önlerinde çürüdü. Bin bir emek ve maliyetle yetiştirdiğimiz domateslerimiz hayvanlara yem oldu. Borçlarımızı nasıl ödeyeceğimizi bilmiyoruz. Çiftçi aç kalırsa, Türkiye aç kalır” dedi.
Üretici girdilerine son bir yıl içinde yapılan zamlarla: Mazota % 20, gübreye % 100, damlama borusuna % 50, tarım ilacına % 100 – % 200 (çeşitlerine göre), sulamaya % 25, elektriğe % 120 ve fideye de % 20 zam yapıldı.