Daldaki cevher, çam fıstığı
Daldaki cevher, çam fıstığı
Daldaki cevher çam fıstığı fakir Bergama köylülerini ihracat zengini yaptı. Bergama’nın Kozak Yaylası’nda yapılan çam fıstığı üretimini örnek alan Madra köylüleri 40 bin dekarlık alana 1 milyon fıstık çamı dikti. Yeni ağaçlardan ürün alınması ile birlikte 30 milyon YTL civarında olan gelirin 50 milyon YTL düzeylerine çıkması bekleniyor. İzmir Bergama Kozak Yaylası’nda çam fıstığı üretimi bölge köylerini Türkiye’nin en zengin köyleri unvanına kavuştururken, diğer yayla köyleri de bu zenginliğe ulaşmak için kolları sıvadı. Bergama Ticaret Odası öncülüğünde Madra Köyleri 2’inci Kozak Yaylası Yaratma Projesiyle 40 bin dekarlık alana 1 milyon fıstık çamı dikildi. Projeyle bölgede ekonomik gelişmişlik olarak geri kalmış yaklaşık 22 köyün Kozak Yaylası gibi yeşil ve ekonomik olarak zenginleşmiş hale getirilmesi amaçlanıyor. 2001 yılından bu yana 1 milyon fidan dikimini tamamlayarak 10-15 yıl içinde bölgeye tahmini 50 milyon YTL girdi sağlamayı hedeflediklerini vurgulayan Bergama Ticaret Odası Başkanı Ali İhsan Süter, projeyi bölgenin fakir köylerinin kurtuluşu olarak gördüklerini söyledi. Süter, “İlçe Kaymakamlığı, Tarım Müdürlüğü, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Türkiye Odalar Birliği, İzmir Ticaret Odası, İstanbul Ticaret Odası, İzmir Çevre Koruma Vakfı, Zübeyde Hanım İlköğretim Okulu ve Arizona Kültür Derneği’nin katkılarıyla dikilen fidanlar, geleceğe umutla bakmamızı sağlıyor” dedi. Doğanın sunduğu yıllık doping Kozak Yaylası’ndaki 16 köyde binlerce hektarlık arazideki Bergama Krallığı döneminden beri fıstık çamından elde edilen iç fıstık, köylülerin kurtuluşu oldu. 16 köyde yaklaşık 1000 üretici yıllık yaklaşık 800 ton iç fıstık elde ediyor. Bölge çiftçisi, hiçbir tarım ürününden kazanamayacağı paraları kilosunu 38-40 YTL arasında sattığı ürünüyle kazanıyor. Yüzde 80’inin Avrupa ve Arap ülkeleri başta olmak üzere tüm dünyaya ihraç edilen çam fıstığı, beyazlığı ve kalitesiyle talep görüyor. Türkiye üretiminin yüzde 60’ını gerçekleştiren bölge, kalite bazında da hem ülke hem de dünya piyasasında en üst sıralarda. Fıstığın kalitesinin dünya çapında bilindiğini vurgulayan Süter, “Ortalama 25-30 milyon YTL girdisiyle çam fıstığı bölge ekonomisinde büyük paya sahip. Kalitemizden dolayı dünyada en pahalı fıstığı da biz satıyoruz” dedi. Üretimden çıkarılan sonuçlara göre bölgede 800 bin olduğu tahmin edilen ağaçların bakımı için de sadece yılda bir kez budama işlemi yapılıyor. Kozaklılar’ın fıstık çamından dolayı her zaman zengin bilindiklerini belirten Tarım İlçe Müdürü Adem Aklar, bakımının diğer tarım ürünlerine göre son derece kolay olduğunu vurgulayarak, “Bölge halkı fıstığın ihracat ürünü olarak büyük ilgi görmesiyle son 50 yıldır ekonomik olarak çok iyi bir seviyeye geldi. 10-15 bin dolar hane başına düşen gelirleriyle Türkiye genelinin üstünde bir girdiye sahipler” dedi. Fakir Madra Köyleri’nin ekonomisini düzeltmek için de şahısların arazilerine göre kapılarına kadar götürüp fidan dağıttıklarını anlatan Aklar, “En kötü tahminle fidanların yüzde 80’ini tuttuğunu düşünüyoruz. 2018 yılında randımanlı ürün alınacak ama bu arada da ürün alınabilir. Bütün mesele hem orman örtümüz için hem de ekonomik girdi için bölgedeki ağaç sayısını artırmak” dedi. Son üç yılın en iyi rekoltesi Kozak Yaylası, Yukarıbey köyünde yaşayan çam fıstığı üreticilerinden Nail Şen, 60 dekarlık arazide organik çam fıstığı üretimi yapıyor. Bu sene rekoltenin son üç yılın en iyisi olduğunu belirten Şen, “Üç römork ürün bekliyorum. Bir römorktan 100 kilo iç fıstık alırım. Kilosunu 38-40 liradan satarız” diyor. Kozalakların yılbaşından sonra toplanmaya başladığını anlatan Şen, “Toplanan kozaklar evlerin avlularında yığma halinde bekletilir. Haziran ayında güneşe serilir ve açılması beklenir. Kozaklar iyice açılınca, tokaçlarla kozaklar dövülerek içindeki kabuklu fıstık (küner) çıkartılır. Bunu kooperatifte işlemeye veririz ve iç fıstık haline getirtiriz” dedi. 175 dekar arazide fıstık çamı bulunan Sinan Danacı da, organik ürün sertifikası olan üreticilerden. Danacı, “Babadan kalma ağaçlara senede bir kere budama yapıyorum. Az bakımla birçok tarım ürününe göre daha iyi kazanç elde ediyorum” dedi. İşleme tesisi 12 ay çalışıyor. S.S. Kozak Bucağı Tarımsal Kalkınma Kooperatifi 345 üyesinden tedarik ettiği kabuklu fıstıkları (küner) yıl boyunca işliyor. Kooperatifin tesisinde yıllık 150 ton iç fıstığı işleniyor. Haziran ayında üreticilerden alınan fıstıkları işlediklerini anlatan Kooperatif Başkanı Feyzullah Ertan, “500-600 ton kabuklu fıstığı işleyerek 150 ton iç fıstık elde ediyoruz. 2000 yılında inşaa edilen fıstık işleme tesisimizde 20 kişi istihdam ediyoruz. Organik tarım üretimi kontrol firmalarının denetiminde gerçekleştirilen ve sertifikalandırılan bu ürünlerde kooperatif tesisinde işlenerek pazara sunulmaktadır” dedi. Ertan, çam fıstığının ihracata yönelik bir ürün olması nedeniyle direkt döviz getirmesi göze alınarak devletin belgeli bir şekilde teşvik vermesini beklediklerini söyledi. Kozak yaylasındaki 16 köyün 13’ünde yoğun olarak çam fıstığı yetiştiriliyor. Kooperatif çam fıstığı yetişen 13 köyün 11’ini çalışma alanı olarak belirleyerek ana sözleşmesine almış. Kooperatif yöre üreticilerinin yüzde 70’ine fiilen ulaşarak üretimin yüzde 50’sini kontrol etmeyi ve pazarlamayı hedefliyor. Bölgede kooperatifin dışında 9 adet fıstık işleme tesisi bulunuyor. Türkiye’de 1984 yılında ilk organik ürün kavramını başlatan Almanya kökenli Rapunzel firmasının Proje Yönetimi ve Satın Alma Sorumlusu Levent Alışır ise, 1990’dan beri kooperatifle işbirliği içinde çam fıstığı alımına ve sertifikasyon çalışmaları yaptıklarını belirterek, kooperatifle çalışan tek firma olduklarını kaydetti. Alışır, Kozak Yaylası’nda yetişen çam fıstığının kalitesinin dünyanın hiçbir yerinde olmadığının altını çizerek, “İtalya, Kanada ve Çin dünya çapında ismi geçen ülkeler ancak kalite açısından biz çok daha iyiyiz ve daha pahalıyız” dedi. Organik açıdan çok şanslı bir ürün. IMO sertifikasyon firmasının yetkilisi Faruk Işıldak ise sertifika verdikleri tarım ürünleri arasında en şanslı ürünün çam fıstığı olduğunu belirtti. Bugüne kadar 25 üreticiye sertifika verdiklerini anlatan Işıldak, organik üretimin artması için çalışmalara devam ettiklerini söyledi. Işıldak, “AB ülkeleri başta İtalya organik ürünlere büyük ilgi gösteriyor. İhracata yönelik bir ürün olduğu için çam fıstığında sertifikasyon önemli ve hassas bir konu” dedi. Türkiye’de 80-90 tane organik tarım ürünün olduğunu belirten Işıldak, ürünlerin tarlaya ekiminden rafa girene kadarki her aşamasında kontrolünü yaptıklarını bildirdi. Vitamin ve mineral deposu. Tatlı, pasta ve yemeklerde kullanılıyor. Zengin mineraller ve vitamin içeriyor. 7-9 yaşlarından itibaren kozalak veriyor. Kozalaklar 10 yaşından toplanıyor. Kozalaklar gelişmelerini 3 yılda tamamlıyor. Bir ağaçtan ortalama 6-8 kg. çam fıstığı elde ediliyor. – Figen BİCAN